Đã có một quãng thời gian người hâm mộ Barcelona không dám kì vọng vào sự thành công. Họ đắm chìm trong sự bi quan và chấp nhận thực tại. Những chiếc cúp? Các danh hiệu? Điều đó dành cho những câu lạc bộ khác, thường là thuộc về đội bóng của thủ đô, Real Madrid.
Danh hiệu tại đấu trường Châu Âu là một điều khó có thể bàn luận hay tưởng tượng trong tâm trí của những người dân của Barcelona, thành phố ven biển bờ Địa Trung Hải. Một đội bóng như Barcelona khi đó, giấc mơ chạm tới đỉnh của châu Âu là điều quá viển vông. Định mệnh dường như đã an bài với họ.Trong những năm tháng chịu ách cai trị "bàn tay thép" của tướng Francisco Franco, chế độ độc tài đã đàn áp tinh thần và khát vọng được độc lập của xứ Catalan. Quả đúng là Barcelona đã từng sở hữu hai cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử bóng đá thế giới: Johan Cruyff và Diego Maradona. Song, họ chỉ có thể hai lần lọt vào chung kết Châu Âu vào năm 1961 và 1986, đều kết thúc với thất bại về phía Barcelona. Trong giai đoạn 1961-1990, đội bóng chỉ giành hai chức vô địch quốc nội và về nhì đến tận... 13 lần.
Nhưng rồi tất cả đã thay đổi vào ngày 20/5/1992. Đó là ngày Barcelona lần đầu tiên nâng cao chức cúp vô địch Châu Âu. Ngày mà câu lạc bộ, thành phố và bóng đá thay đổi hoàn toàn.
Khát vọng của Barcelona
Mùa xuân tại London năm ấy, nhà cách mạng của bóng đá - Johan Cruyff, tập hợp một đội bóng của những nghệ sĩ, được biết với cái tên "Dream Team" tham dự trận chung kết cúp Châu Âu.
Đối thủ Sampdoria sở hữu bộ đôi tiền đạo khét tiếng Gianluca Vialli và Roberto Mancini nhưng Barcelona có những cái tên không kém cạnh như Michael Laudrup, Pep Guardiola, Hirsto Stoichkov và Ronald Koeman. Barça khi đó quy tụ những ngôi sao hàng đầu để có thể giành được mọi danh hiệu. Song, người hâm mộ Barça chuẩn bị sẵn tinh thần cho một viễn cảnh tệ nhất.
Nỗi đau trong quá khứ khi để thua Steaua Bucharest trên chấm penalty vào năm 1986 vẫn chưa lành. Các cổ động viên đã đề nghị Cruyff chuẩn bị sẵn sàng những lời an ủi, động viên khi trở về Tây Ban Nha, phòng trừ trường hợp tệ nhất xảy đến. Nhưng "Thánh" Johan, trong năm thứ tư ông ngồi vào chiếc ghế nóng, muốn các cầu thủ quên đi vết thương quá khứ của CLB. "Tiếng kèn thúc trận" đã được ông truyền tải đến những người học trò của mình trong đường hầm sân Wembley. "Hãy ra sân và tận hưởng trận đấu."
Andoni Zubizarreta, Nando, Julio Salinas, Ronald Koeman, Michael Laudrup, Hristo Stoichkov, Eusebio Sacristan, (Ngồi) Jose Mari Bakero, Albert Ferrer, Josep Guardiola, Juan Carlos
"Vô địch Châu Âu là ham muốn tột bậc của Barcelona," Graham Hunter – tác giả của cuốn sách "Barça, the making of the greatest team in the world" chia sẻ với CNN. "Nó còn hơn cảm muốn thèm muốn. Nó như thể một câu chuyện thần thoại, bước tới trận chung kết và giành chiến thắng."
90 phút thi đấu chính thức và hai hiệp phụ chuẩn bị kết thúc mà không có bàn thắng nào được ghi. Những cái đầu gối bắt đầu run lên ở trên khán đài và trong đường hầm. Viễn cảnh trận đấu sẽ quyết định trên chấm penalty đã hiện lên trước mắt của nhiều người. Và cùng với đó là sự sợ hãi.
Trận đấu chỉ còn 10 phút nữa, Barcelona được hưởng một quả đá phạt. Trung vệ Koeman, với đôi mắt của một xạ thủ, bước đến.
Xavi Hernandez khi đó đang ở học viện La Masia đã theo dõi trận đấu qua tivi, hồi tưởng lại.
"Đó là một trải nghiệm độc nhất vô nhị" - Xavi chia sẻ với CNN.
Khoảng cách từ vị trí đá phạt đến khung thành là 25 mét, Koeman quyết định dứt điểm. Ông đưa ánh mắt về góc xa khung thành. Hậu vệ đối phương nhanh chóng lao tới bóng, để lộ ra khoảng trống sau lưng. Thủ môn của Sampdoria bay người hết cỡ về phía bên phải. Nhưng tất cả đã quá muộn. Mành lưới đã rung lên.
Koeman đã ghi 102 bàn trong 354 trận của sự nghiệp
Người hùng trận đấu chạy về đường biên với những người đồng đội ở sau lưng, ôm chầm lấy anh như một cơn sóng màu da cam. Khi hậu vệ người Hà Lan với mái tóc vàng hoe bước lên mục trao giải, ông giấu khuôn mặt trong lòng bàn tày, nhẹ nhàng gạt đi những giọt nước mắt hạnh phúc. Chính bàn thắng của ông đã quyết định trận đấu. Cú sút đã đưa đội bóng của ông đi vào lịch sử bóng đá thế giới.
"Đó là sự khởi đầu cho những thay đổi to lớn" - Koeman khoác lên mình chiếc áo sọc xanh đỏ truyền thống của CLB phát biểu sau trận đấu.
Nhà hiền triết đến từ Amsterdam
huấn luyện viên Cruyff đã tạo nên dấu ấn mạnh khi còn là một cầu thủ, giúp đội bóng giành danh hiệu trong mùa giải đầu tiên ông gia nhập sau khi kí vào bản hợp đồng kỉ lục vào năm 1973. Song, chỉ khi ông được bổ nhiệm vào chiếc ghế huấn luyện viên vào năm 1988, Cruyff đã thay đổi ADN của Barça một lần và mãi mãi.
Ngày 4/5, khi huấn luyện viên Cruyff được công bố sẽ là vị thuyền thưởng mới, đội bóng đang chìm đắm trong nợ nần và khủng hoảng. Họ đứng thứ sáu trên BXH, cách vị trí thứ 10 có hai điểm. Trong khi đó, đại kình kịch Real Madrid đã giành danh hiệu quốc nội lần thứ năm liên tiếp. Thực sự là một sự nhục nhã!
Để xây dựng một tương lai vững chắc, một cuộc cách mạng đã diễn ra. 15 cầu thủ đã bị bán đi để thế chỗ 12 người mới. Cruyff, một trong những cầu thủ vĩ đại nhất lịch sử, đã chấp nhận mạo hiểm nhưng sớm được hưởng "trái ngọt".
Trong những cầu thủ mới gia nhập, những tài năng trẻ đầy nhiệt huyết như Txiki Begiristain, Jose Mari Bakero, Julio Salinas và Eusebio Sacristan đã đóng vai trò tối quan trọng đội hình "Dream Team" của ông sau này.
"Họ chỉ là một đội hình chuyên về nhì," Gramham Hunter miêu tả về đội hình mà Cruyff thừa hưởng từ huấn luyện viên đời trước.
"Ông ấy thấy rõ được tinh thần yếu kém tại Catalonia và chế độ độc tài đã thành công trong việc đàn áp họ. Việc bàn luận về những ngày bi thảm là chuyện xảy ra hằng ngày."
Sau những thay đổi về con người, Cruyff bắt đầu tiến hành thay đổi về phong cách của đội bóng. Ông từng là một nhà vô địch Châu Âu đến ba lần cùng Ajax và luôn khao khát chiến thắng. Đó là một triết lí, một tôn chỉ.
Trong kỉ nguyên sơ đồ 4-4-2 được sử dụng rộng rãi, vị huấn luyện viên trẻ tuổi đã giới thiệu sơ đồ 3-4-3, một biến thể từ sơ đồ 4-3-3 mà Cruyff từng thi đấu dưới của huấn luyện viên huyền thoại Rinus Michels tại Ajax ở thập niên 70.
"Chúng tôi không thể tin rằng ông ấy chỉ sử dụng từng ấy tiền đạo," Eusebio, cầu thủ đã có hơn 250 trận đấu dưới thời Cruyff kể lại ngày làm việc đầu tiên với các cầu thủ khi vẽ lên tấm bảng sơ đồ ba hậu vệ, bốn tiền vệ, hai cầu thủ chạy cánh và chỉ một tiền đạo cắm.
Sự thay đổi căn bản này yêu cầu các cầu thủ phải hoán đổi vị trí cho nhau một cách thuần thục. Họ phải học cách pressing, học cách chuyền bóng nhanh nhất có thể. Kiểm soát bóng chính là sức mạnh, điều mà các hậu vệ không dễ để thích nghi khi họ thường chỉ chuyền bóng ngược lại cho thủ môn.
Để có thể áp dụng phong cách mới này vào đội bóng, Cruyff cần một nguồn cung các cầu thủ phù hợp với triết lí này. Một cuộc cách mạng đã diễn ra tại La Masia, học viện đào tạo trẻ của Barcelona. Và Barcelona không còn là một đội bóng như trước nữa.
Sự khác biệt cả Barcelona với phần còn lại
Mỗi đội bóng ở học viện, từ những lứa cầu thủ 8 tuổi cho đến đội Barça B, đều được làm quen với sơ đồ 3-4-3, kĩ thuật được đề cao hơn thể lực. Đó là một sự thay đổi mang tính bước ngoặt nữa. Trước đó, các cầu thủ trẻ được lựa chọn khi cao hơn 1m8.
Những sản phẩm đầu tiên của cuộc cách mạng trên là Albert Ferrer, Guillermo Amor và Pep Guardiola, những cầu thủ đã làm nên lịch sử vào năm 1992. Cựu huấn luyện viên của Barça B, Carlos Hugo Garcia Bayon tin rằng thành công trong việc giành chức vô địch Châu Âu chính là nhờ hệ thống đào tạo trẻ của mà Cruyff xây dựng tại Barça.
"Đó là một điều đặc biệt, một điều khác biệt với các đội bóng còn lại. Nếu bạn có một ý tưởng và nó không thành công, bạn sẽ mất niềm tin vào những cầu thủ ở học viện đào tạo."
Sau chiến thắng nổi tiếng tại Wembley năm đó, một lứa cầu thủ tài năng nữa đã "nở rộ": Xavi, Lionel Messi, Andres Iniesta, Carles Puyol, Gerard Pique, Cesc Fabregas - những niềm tự hào của Barça. Tất cả các tài năng này đã đóng vai trò then chốt trong sự thành công của Barcelona và thậm chí là tuyển Tây Ban Nha khi vô địch World Cup 2010. Và cùng với đó là hai chức vô địch Euro vào năm 2008 và 2012.
"Họ chính là thế hệ nền tảng đã dẫn lối cho chúng tôi." Xavi nói lứa cầu thủ của học viện vô địch Châu Âu lần đầu tiên. "Họ đã tạo ra tinh thần chiến thắng của cho Barcelona. Họ là những tấm gương để chúng tôi nói theo."
Theo nhà báo Gramham Hunter, các cầu thủ ở học được trưởng thành với tư tưởng "tất cả mọi thứ đều khả thi" sau khi chứng kiến vị tiền bối Guardiola thành công ở sân khấu lớn nhất Châu Âu.
"Thứ thương hiệu bóng đá mà chúng ta chứng kiến từ năm 2003-2012, một kỉ nguyên thành công, những cầu thủ trẻ được đôn lên đội một, thái độ, tinh thần chiến thắng, tất cả những thứ đó được truyền lại sau chiến thắng trước Sampdoria tại Wembley." Ông tiếp tục.
"Và giờ bạn đã có nó"
Từ Wembley trở về Barcelona, một tuần lễ đắm say trong chiến thắng của những người tiên phong. Những người học trò của Cruyff đứng trên ban công tại Placa de Sant Jaume, chìm đắm trong những tiếng hô vang của culer, nâng cao chiếc cúp vô địch Châu Âu. Giấc mơ đã trở thành hiện thực.
Cầu thủ 21 tuổi, Guardiola, niềm tự hào của xứ Catalan: "Hỡi những người dân của Catalonia, giờ bạn đã có nó."
Theo nhà báo Graham Hunter, tiền vệ này đã chuẩn bị trước những gì anh sẽ nói. Anh đã bắt chước câu nói của Josep Tarradellas, nhà chính trị gia được nhân dân Barcelona bầu là "Vị chủ tịch không tước vị" vào năm 1954 dưới ách cai trị của chế độ Franco.
Sau thành công của "Dream Team" tại Châu Âu, tiếp sau đó là kì Olympic được tổ chức tại thành phố này đã thay đổi Barcelona và người dân tại đây. Nhà báo Hunter mô tả mùa Hè 1992 là "một trong những mùa Hè quan trọng nhất trong lịch sử của Barcelona và xứ Catalonia."
Chính đội bóng, với khẩu hiệu "Mes que un club" đã bảo vệ nền văn hóa và ngôn ngữ Catalan, trở thành thứ "vũ khí" quan trọng nhất của Catalonia. Sự thay đổi bước ngoặt đó vượt qua trên sân cỏ.
Sự lan tỏa của triết lý Cruyff
25/11/2012, ngày mà tư tưởng, tầm nhìn về một đội bóng có 11 cầu thủ ra sân đều từ La Masia của Cruyff đã thành hiện thực.
Barcelona đối đầu với Levante tại giải quốc nội. Phút 14, hậu vệ Martin Montoya vào sân thay cho Dani Alves. Đó là lần đầu tiên trong lịch sử Barcelona thi đấu với một đội hình quy tụ những cầu thủ đều từ lò đào tạo trẻ của họ. Đó chính là di sản mà Cruyff và "Dream Team 1992" đã để lại.
"La Masia là một ngôi trường bóng đá nhưng cũng là nơi dạy những giá trị căn bản, giá trị về cuộc sống." Xavi giải thích. "Đó là một điều đáng tự hào. Chúng tôi đã có 20 đến 25 năm giành danh hiệu và chơi một thứ bóng đá đẹp mắt dành cho người hâm mộ."
Guardiola giành được 14 danh hiệu trong tổng cộng 19 giải với 4 năm ở Barça
Pep Guardiola – một trong những cầu thủ vĩ đại nhất đội bóng đã trở thành huấn luyện viên thành công nhất CLB này. Theo ông, những gì ông và các người kế nhiệm tiếp theo đơn giản là duy trì và cải tiến những nền tảng mà Cruyff đã xây dựng lên. Nhà cầm quân người Catalan đã tạo nên một tuyệt tác về bóng đá, giành 14 chức vô địch trong bốn năm (2008-2012), biến họ trở thành đội bóng vĩ đại nhất trong lịch sử và những thành công đó được nhờ chính những cầu thủ "cây nhà lá vườn".
Với Bayon, hiện đang là giám đốc học viện của Celta Vigo, chính nhờ sự thay đổi của nhà hiền triết người Hà Lan và đội hình "Dream Team" 1992 đã thay đổi bóng đá. Những người học trò của Cruyff đã trở thành những nhà cầm quân xuất sắc, truyền bá tư tưởng và triết lí của Cruyff ra nhiều giải đấu trên thế giới.
Tại Anh, có Pep Guardiola (Manchester City) và Koeman (Everton). Tại La Liga, có Eusebio hiện đang huấn luyện Real Sociedad. Michael Laudrup từng có thời gian thành công với Swansea hiện đang làm việc tại Qatar. Txiki Begiristain trở thành giám đốc thể thao tại Barça và sau đó đã tái ngộ Pep tại Man City. Andoni Zubizarreta trở thành giám đốc thể thao tại CLB nước Pháp, Marseille.
"Họ đã trở thành những nhà quản trị xuất sắc, đó chính là thành quả của chiến thắng năm 1992. Một thế hệ các nhà cầm quân chia sẻ chung một tư tưởng. Không chỉ là những cầu thủ xuất sắc, họ đã trở thành những nhà quản trị thành công." Bayon phát biểu.
Barça hiện tại có để lại gì cho thế hệ kế cận?
Dưới thời huấn luyện viên Luis Enrique, Barça đã giành hai chức vô địch quốc nội và một Champions League. Song, liệu di sản của "Dream Team 1992" có còn đóng vai trò quan trọng trong đội hình hiện tại?
Trong trận đấu với Las Palmas tuần trước, chỉ có Sergio Busquets, Messi, Iniesta và Jordi Alba là những cầu thủ từng là học viên của La Masia. Alba rời Barcelona từ năm 2005 và phải đến bảy năm sau mới quay trở lại từ Valencia với giá 14 triệu Euro. Kiểm soát bóng không còn là sức mạnh của Barça dưới thời huấn luyện viên Lucho. Và những dấu hiệu của một kỉ nguyên thành công bắt đầu khép lại.
Ở tuổi 35, Xavi rời đội bóng quê nhà để thi đấu tại Qatar, sau khi một trong những cầu thủ xuất sắc của La Masia, Carles Puyol giải nghệ vào năm 2014.
Suarez, Messi và Neymar với triết lý khác biệt gần như giết chết phong cách chơi bóng của Barça thời Lucho
"Không có một hệ thống đào tạo trẻ nào có thể sản xuất những lứa cầu thủ xuất chúng một cách thường xuyên cả." Hunter giải thích. "Đó là điều bất khả thi nhưng sự xuống dốc này có thể sẽ thay đổi thứ bóng đá mà Barcelona đang chơi."
"Khi bạn chiêu mộ các cầu thủ từ nơi khác, bạn sẽ không có được sự nhất quán, họ không thể chung thứ "tiếng nói trong bóng đá".
"Số lượng cầu thủ trẻ dưới nhiệm kì huấn luyện viên Enrique thậm chí còn thấp hơn thời của Frank Riijkard và Guardiola. Đặc biệt là chiến thuật phụ thuộc vào Messi, Neymar và Luis Suarez. Họ đưa bóng nhanh nhất có thể lên cho bộ ba hàng công và thiếu sự tỉ mỉ trong các đường chuyền. Ba tiền đạo hiện tại khác biệt rất nhiều so với các trung phong mà CLB từng sở hữu trong quá khứ."
"Họ chuyền bóng ít hơn, bởi vì hàng công có thể ghi bàn dễ dàng và bỏ quên tầm quan trọng của tuyến tiền vệ. Triết lí bóng đá ở đội một trong hơn hai năm qua đã thay đổi thực sự và khiến hệ thống đào tạo trẻ bị lãng quên, nơi đã làm nên sự khác biệt của CLB."
Nếu, nhưng, có thể...
Guardiola nói rằng sẽ bỏ phiếu bầu Pique nếu cầu thủ này tranh chức Chủ tịch Barça
Liệu đây có dấu chấm hết cho tư tưởng của Cruyff, điều đã tạo nên thành công trong suốt một phần tư thập kỉ vừa qua? Không hẳn.
Họ vẫn có Xavi, Pique, Busquets và Puyol, những người con kiêu hãnh của Barcelona sẵn sàng đóng góp cả trên lẫn bên ngoài sân cỏ. Xavi đã thừa nhận ước mơ trở thành huấn luyện viên của đội bóng quê hương và chia sẻ tham vọng được làm việc cùng những người đồng đội cũ khi Pique sẽ trở thành chủ tịch của CLB, Puyol làm GĐTT và Busquets sẽ trở thành trợ lí huấn luyện viên.
"Nếu tưởng tượng trong 10 năm tới, tôi đã nghĩ về các vị chủ tịch mới sẽ đến và thành công, chỉ định Xavi làm huấn luyện viên trưởng, với Busquets làm trợ lí," Hunter chia sẻ.
"Pique đã tuyên bố tham vọng tranh cử trở thành chủ tịch trong tương lai. Đó chính là những thành quả to lớn mà Cruyff và Guardiola đã để lại cho CLB."
Barça sẽ ra sao nếu không vô địch Châu Âu vào năm 1992?
Nơi lưu trữ những danh hiệu trong phòng truyền thống sẽ nói lên tất cả: Ba danh hiệu quốc nội được giành được trong thời kì của "Dream Team", 13 chức cúp quốc nội nữa sẽ được bổ sung sau đó cùng bốn chức vô địch Champions League. Tổng cộng 44 danh hiệu trong vòng 25 năm, một sự thống trị thực sự. Sự bi quan sẽ được thay thế bằng niềm tin, định mệnh đã thay đổi. Và phong cách của đội bóng được tiến hóa với "tiki – taka" – một thành quả của sự thành công.
Sản phẩm triết lý tuyệt vời nhất La Masia - Leo Messi ghi bàn thắng kết liễu Real Madrid
Nếu Barcelona không thể vô địch năm 1992, họ có thể có thêm động lực.
"Họ đã quá kiêu ngạo, họ tin rằng mình chắc chắn sẽ thắng." Hunter nói về trận thua AC Milan tại chung kết Champions League 1994.
Nhưng nếu không có sự thành công tại Châu Âu dưới thời huấn luyện viên Cruyff, triết lí mà ông truyền tải chưa chắc sẽ thuyết phục.
"Bạn không thể nói rằng cho dù không giành được Champions League năm đó thì vẫn có thể giành được bốn chức vô địch tiếp theo. Những chiến thắng sau này đều được tạo nên từ nền tảng triết lí của Cruyff."
"Nếu không có những danh hiệu dưới thời huấn luyện viên Cruyff, lịch sử của Barça sẽ không thể hào hùng như vậy và phòng truyền thống của CLB sẽ có nhiều chỗ trống."
"Không danh hiệu Châu Âu dưới thời huấn luyện viên Cruyff, không có chuyện họ có thể sản sinh ra Messi và Iniesta".
Biên dịch: Trần Võ Hà Sơn từ bài "The match that changed football" của Aimee Lewis, CNN
or post as a guest
Be the first to comment.
