Dư âm chiến thắng Valencia: Dấu ấn chiến thuật

 Valencia đã nhập cuộc với đội hình thiếu vắng một tiền đạo đích thực. Đồng thời cũng đã có một sự xáo trộn ở hàng phòng ngự của họ khi 2 hậu vệ cánh được xếp đá chồng lên nhau ở bên hành lang cánh trái.

Về phía Barca, HLV Pep Guardiola đã để Pedro trên băng ghế dự bị. Đội hình ra quân của Barca đã được giữ bí mật cho đến khi trận đấu chính thức bắt đầu, hóa ra là Pep đã sử dụng Sergio Busquets trong vai trò trung vệ thòng ở hàng hậu vệ 3 người.


Hiệp đấu đầu tiên diễn ra hơi giống với trận thua mới đây của Barca trước Arsenal trên sân Emirates. Đối thủ của Barca trong trận này là Valencia có vẻ như đã áp dụng rất tốt chiến thuật của Arsenal trong trận đấu đó, tuy nhiên Barca vẫn xoay xở để tạo ra được vài cơ hội ăn bàn mười mươi nhưng Lionel Messi đã bỏ lỡ khi 2 lần đối mặt với thủ môn đội bạn, rất khó để nhận xét chiến thuật của HLV nào đã chiếm lợi thế hơn, nhưng trong 3 trận đối đầu liên tiếp giữa 2 CLB, có thể nói trận đấu này là một màn so găng chiến thuật đầy kịch tính giữa 2 chiến lược gia: Pep Guardiola bên phía Barca và Unai Emery bên phía Valencia.

Đội hình chiến thuật của Valencia

Về cơ bản mà nói, Valencia vẫn dùng sơ đồ quen thuộc 4-2-3-1. Tụy nhiên, chúng ta không nên bỏ qua một chi tiết quan trọng: Mata là một mẫu cầu thủ hoàn toàn khác biệt so với Roberto Soldado, cầu thủ thường xuyên chơi cao nhất trong đội hình Valencia. Soldado là một mẫu trung phong cắm đặc trưng: mạnh mẽ, giỏi không chiến và dứt điểm lợi hại. Còn Mata thì giống với một số 10 hơn, mẫu cầu thủ chơi ở tuyến giữa và kiến tạo cơ hội cho đồng đội, vì vậy trong khi về mặt đội hình Valencia vẫn bố trí như mọi khi thì chiến thuật thi đấu của họ trong trận đấu này đã đổi khác.

Mata đã nhập cuộc bằng một lối chơi linh hoạt, nhưng với việc Barca dùng tới 3 hậu vệ tại chốt chặn cuối cùng, những pha di chuyển về hướng bóng của Mata tỏ ra khá là vô hại – một hậu vệ của Barca có thể rời khỏi vị trí ở hàng phòng ngự để tranh cướp bóng (vì Busquets, Gerard Pique và Eric Abidal rất sẵn lòng để bọc lót giúp đồng đội), và thế là chẳng có một khoảng trống đáng kể nào dành cho các cầu thủ Valencia.

Đội hình chiến thuật của Barca

Đội hình xuất phát của Barca rõ ràng là biến thể từ sơ đồ quen thuộc 4-3-3. Sergio Busquets chơi tại vị trí trung tâm hàng phòng ngự, một nhiệm vụ anh đã làm tốt trước đây. Mặc dù vậy đội hình này cũng có một chút thay đổi, trước kia Busquets được bố trí chơi trong hàng phòng ngự 4 người và không có sự thay đổi nào về mặt chiến thuật, hoặc anh là một trong 3 hậu vệ trong sơ đồ 3-4-3 (như trong trận đấu với Atletico Madrid, vì Barca thường xuyên chuyển qua sơ đồ 3-4-3 cho dù là khi họ đá với đội hình 4-3-3, khi đó Busquets sẽ chơi lùi xuống hàng phòng thủ để cho 2 hậu vệ cánh dâng lên – đây là một sự điều chỉnh chiến thuật cũng khá chắc chắn.

Tuy nhiên trong trận đấu này HLV Guardiola đã quyết định sử dụng Javier Mascherano làm chốt chặn phía trước hàng hậu vệ 4 người, đồng thời cất Pedro trên băng ghế dự bị. Điều này có nghĩa là Barca chỉ chơi với hàng tiền đạo 2 người, một thay đổi không chỉ giới hạn khả năng tấn công của họ, mà còn thay đổi cách thức hoạt động của những hậu vệ biên nếu so sánh với khi họ chơi với đội hình 3-4-3. Trong trận đấu với Atletico, sở dĩ Dani Alves và Maxwell đã tạo ra được nhiều nguy hiểm là do 3 cầu thủ ở hàng tiền đạo đã chơi bó vào trong buộc 4 cầu thủ ở hàng phòng thủ của Atletico phải co cụm lại và mở ra những khoảng trống ở 2 biên. Chính điều này đã tạo cơ hội cho Alves và Maxwell có thể tự do khoét sâu vào 2 cánh hoặc buộc các cầu thủ đá biên của đội bạn phải gia nhập vào hàng phòng ngự 6 người (như vậy Barca sẽ chiếm thế chủ động trên sân và hạn chế khả năng tấn công của đối thủ).

Diễn tiến trên sân

Ban đầu Valencia vẫn chưa nhận ra sự điều chỉnh chiến thuật bên phía Barca. Nhưng rồi sau đó họ sớm nhận ra là với chỉ 2 tiền đạo Messi và Villa, rõ ràng là hàng công của Barca đã không còn nguy hiểm như mọi khi. Và thế là chỉ có các trung vệ Valencia nhận nhiệm vụ kèm cặp Messi và David Villa trong khi các hậu vệ biên của họ được hoạt động khá là tự do. Valencia phòng thủ theo một sơ đồ không cân xứng mà hơi lệch về bên cánh trái với 2 hậu vệ Jeremy Mathieu và Jordi Alba được xếp đá chồng lên nhau (tương tự với chiến thuật Emery đã sử dụng thành công tại sân Camp Nou), Jeremy Mathieu chơi dạt biên và chăm sóc Alves, đồng thời Jordi Alba hoạt động ở gần đó. Vậy là Valencia đã phòng thủ theo kiểu 5 v 4 – kiểu này hiệu quả hơn so với 4 v 4 hay 6 v 4, vì họ có thêm một hậu vệ bọc lót ở phía dưới hàng hậu vệ đồng thời còn có thể tăng thêm sức cạnh tranh ở tuyến giữa.

Nhưng nỗi lo lắng lớn nhất của Valencia là ở bên cánh đối diện. Vì Pablo Hernandez không thường xuyên lùi về nhiều như Mathieu thay vào đó anh thường bó vào trong để phối hợp tấn công (có thể cố gắng khai thác bất kì khoảng trống nào do những pha di chuyển của Mata tạo ra). Điều này đã vô tình tạo điều kiện cho Adriano tự do thoát xuống biên trái. Hết lần này đến lần khác, Barca đã có cơ hội khi Adriano dùng tốc độ thoát xuống và đối mặt với Marius Stankevicius trong hiệp 1 của trận đấu, nhưng tiếc là Adriano đã không tận dụng được. Barca lẽ ra nên bố trí thêm một cầu thủ nữa bên hành lang cánh trái để hỗ trợ Adriano đồng thời thu hút bớt 1 cầu thủ Valencia qua phía cánh bên này (có thể là Villa, Andres Iniesta hay Abidal). Để có thể tạo ra thêm những khoảng trống ở giữa sân, khu vực mà Iniesta và Xavi Hernandez đều đã tỏ ra khá lặng lẽ kể từ đầu trận.

Bên cạnh đội hình chiến thuật và cách bố trí cầu thủ, trận đấu này đã diễn ra ở tốc độ nhanh, cả 2 phía đều chơi pressing rồi sau đó sử dụng đội hình dâng cao. Về bản chất trận đấu này là một cuộc cạnh tranh chủ yếu ở khu trung tuyến, bàn thắng có thể sẽ đến bất cứ lúc nào khi một bên tận dụng được sự dâng cao của phía đối diện. Những cơ hội tốt nhất của trận đấu cũng đến theo cách này – đầu tiên là những pha bõ lỡ cơ hội của Messi ở đầu trận, sau đó bàn thắng của Alba bên phía Valencia đã bị trọng tài từ chối vì việt vị trong gang tấc. Nhìn về phía Barca, việc sử dụng hàng tiền đạo 2 người hoạt động gần nhau thực sự đã hạn chế khả năng tạo ra cơ hội của họ, đặc biệt là khi Alves đã được các hậu vệ Valencia chăm sóc rất kĩ bên cánh phải và Adriano không có khả năng xử lí tốt trong những pha bóng quyết định bên cánh trái.

Tình hình hiệp 2

HLV Emery đã quyết định thay đổi vài thứ trong hiệp 2 của trận đấu. Ông thay Joaquin ra (cầu thủ này đã được sử dụng một cách bất thường ở trung tâm sau tiền đạo chủ lực Joan Mata – một cầu thủ đá cánh khác)) và đưa vào sân Soldado, đồng thời kéo Mata lùi xuống vị trí của một số 10 quen thuộc. Đây là một sự chấp nhận là chiến thuật của Valencia ở hàng tuyến trên đã không thực sự hiệu quả – Mata đã không tạo ra được khoảng trống cũng như không thể gây ra nhiều khó khăn cho các trung vệ Barca trong suốt hiệp 1 của trận đấu.

Trận đấu tiếp tục gần như là theo một kịch bản tương tự như hiệp 1, mặc dù với sự xuất hiện của tiền đạo chủ lực Soldado, Valencia đã đe dọa khung thành Barca nhiều hơn. Các hậu vệ cánh bên phía Valencia đã dâng lên hỗ trợ tấn công rất tốt, tuy nhiên lác đác vài cơ hội nguy hiểm của Valencia cứ lần lượt xuất hiện rồi trôi qua trước cầu môn Barca.

Barca thay hình đổi dạng

Mối đe dọa từ 2 biên (cùng với ý đồ rõ ràng là muốn tạo ra nhiều nguy hiểm trong tấn công hơn vì tỉ số trận đấu vẫn đang là 0-0) buộc HLV Guardiola phải sử dụng các cầu thủ dự bị, và ông đã lựa chọn Pedro. Anh vào sân thế chỗ cho Mascherano, và Barca quay trở lại sơ đồ 4-3-3 quen thuộc bằng cách bố trí Messi đá ở giữa nhưng chơi thấp hơn Villa và Pedro ở 2 bên cánh.

cỗ máy Barca có vẻ như hoạt động trơn tru hơn với sơ đồ chiến thuật này – khi áp dụng kiểu 2 v 1 thay vì 3 v 1 ở hàng hậu vệ, họ đã không còn bị áp đảo về số lượng theo kiểu 2 v 1 ở 2 bên cánh đồng thời Barca đã chơi với tuyến trên mở rộng tự nhiên hơn, đây chính là bước ngoặt của trận đấu. Bởi nó cũng đồng nghĩa với việc cả 2 đội có xu hướng bị cuốn theo những cuộc đối đầu cá nhân ở từng vị trí trên sân, chính điều này đã giúp Barca tổ chức pressing dễ dàng và hiệu quả hơn hẳn (vì chất lượng các cầu thủ ở từng vị trí của Barca cao hơn của Valencia).

Bàn thắng quyết định

Ở đây vấn đề chủ chốt là mặc dù bộ đôi hậu vệ cánh Alves và Adriano bên phía Barca đã chơi lùi về sau, tuy nhiên họ vẫn có những pha dâng lên rất nguy hiểm ở 2 biên. Alves tiếp tục bị Mathieu đeo bám, nhưng Adriano thì vẫn được tự do hoạt động bên hành lang cánh trái, và cuối cùng thì anh cũng đã tạo ra được một cơ hội ngon ăn cho Messi băng vào dứt điểm hạ gục thủ thành Guaita mở tỉ số cho Barca ở phút thứ 77 của trận đấu.

Sau bàn thắng đó của Messi, trong vòng 10 phút còn lại của trận đấu HLV Emery đã tung vào sân tất cả những cầu thủ tấn công ông có trong tay. Nhưng ở phía bên kia, HLV Guardiola cũng đã đưa Maxwell và Seydou Keita vào sân để giữ vững thế trận, và Barca đã hài lòng kết thúc trận đấu bằng bàn thắng duy nhất của Lionel Messi.

Kết luận

Mặc dầu không thể nói rằng những đội hình chiến thuật ban đầu của cả 2 bên đã hoạt động hiệu quả trong trận đấu nhưng đây vẫn là một màn tỉ thí chiến thuật giữa 2 chiến lược gia Pep và Emery. Số 9 ảo của Valencia (Joan Mata) đã không làm được gì nhiều trước hàng hậu vệ 3 người của Barca (một thử nghiệm chiến thuật thú vị của Guardiola), nhưng ở phía ngược lại Barca cũng đã thiếu vắng đi sự thanh thoát thường có vì đội hình quá co cụm.

Nếu căn cứ vào kết quả cuối cùng, phải nói rằng sự điều chỉnh về mặt chiến thuật của Guardiola đã hoạt động hiệu quả hơn của Emery. Điều gây ra tranh cãi thực sự ở đây là liệu Barca có nên khởi đầu trận đấu với sơ đồ 3-5-2 rồi sau đó mới trở lại sơ đồ 4-3-3 như trong trận đấu này, hay đơn giản chỉ nên sử dụng sơ đồ quen thuộc 4-3-3 ngay từ đầu trận đấu.

Nhận định cuối cùng – Barca “chỉ” có được 61% tỉ lệ giữ bóng trong trận đấu này, một trong hai trận đấu có tỉ lệ kiểm soat bóng thấp nhất trong mùa giải năm nay của Barca – trận đấu kia cũng chính là cuộc đối đầu với Valencia ở Camp Nou. Điều này nói lên rằng chiến thuật của HLV Emery đã tỏ ra thực sự hiệu quả ở khu vực giữa sân (tất nhiên là cả Xavi lẫn Iniesta cũng đã không thi đấu quá nổi bật), đồng thời nó cũng đã thể hiện một thực tế là Valencia đang sở hữu những cầu thủ cầm bóng có chất lượng, mà một minh chứng về điều đó là việc những hậu vệ biên bên phía Valencia đã thường xuyên được tự do hoạt động cho đến khi Barca thay đổi chiến thuật của mình.

 PDDK1987 (Dịch từ ZonalMarking)